وضعیت نابسامان بازار مسکن باعث شده به سیاست‌های اجرا شده از سوی دولت نیز در جایگاه یکی از عوامل این شرایط، توجه ویژه شود. سیاست‌هایی که از دو سال پیش، یکی پس از دیگری به اجرا درآمده‌اند، اما در بهترین حالت مانوری نمایشی بیش نبوده‌اند. اما حالا باید دید اجرای سیاست‌های کنونی چه پیامدهایی برای این حوزه خواهد داشت.

مالیات بر خانه خالی طبق ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، به خانه‌هایی که بیش از ۱۲۰ روز در طول سال خالی بمانند، تعلق می‌گیرد. در تاریخ ۲۲ تیر ماه سال ۱۳۹۹ این طرح با ۱۱ تبصره تصویب و در دستور کار دولت قرار گرفت. بر این اساس تمامی خانه‌ها مشمول مالیات نمی‌شوند، مگر خانه‌ای که تبصره‌های قانونی شامل حال آن شود.

طی حکمی از سوی مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، سید احمد موسوی به عنوان سرپرست اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی منصوب شد. موسوی متولد سال ۱۳۵۹ در شهرستان خوی و دانش آموخته دانشگاه شریف در مقطع کارشناسی و دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی ارشد است. عمده سابقه وی در حوزه شهرسازی، صنعتی و ایجاد زیر ساخت‌ها در شهرک‌های صنعتی و معادن بود.

بررسی روند بازار مسکن، از رکود شدید در خرید و فروش حکایت دارد. مشاوران املاک عنوان می‌کنند قیمت بالای مسکن در حال حاضر فقط یک دستاورد داشته است و آن اینکه کسی توان خرید مسکن ندارد. به گفته آنها، اگر قیمتی هم در بازار مسکن کاهش یافته، به دلیل اتفاقی در سیاست‌گذاری مسکن نبوده، بلکه نبود خریدار و افت شدید قدرت خرید، عامل این موضوع بوده است.
 

تامین مالی بخش مسکن از «تعهد متعارف بانک به سازنده‌ها» خارج شده است. براساس گزارشی رسیده، پرداخت تسهیلات ساخت مسکن از محل سپرده‌گذاری سازنده، به‌خاطر «نبود اعتبار»، دچار توقف یا اختلال شده است. روایت سازندگان نشان می‌دهد، برنامه‌ریزی «تولید مسکن به پشتوانه وام بانکی»، بسیار پرریسک است و می‌تواند موجب باخت سرمایه‌گذار شود. تعریف دو منظوره برای حساب مربوط به «اوراق مسکن»، به مسیر تخصصی تسهیلات‌دهی آسیب زده است.

سهم بالای قیمت زمین در بهای تمام‌شده مسکن در سال‌های اخیر، گرانی فزاینده ملک و پدیده بدمسکنی را تشدید کرده است. در حالی که گزارش‌های رسمی حاکی است که قیمت مسکن در یک‌ سال، از شهریور 1401 تا شهریور 1402 تورم 75 درصدی را پشت‌سر گذاشته است، آمارها نشان می‌دهد نرخ فقر مسکن هم به بالاترین میزان یعنی 55 درصد رسیده است. یکی از تأثیرات نامطلوب کمبود زمین و سهم 60 تا 70 درصدی قیمت آن بر هزینه تمام‌شده مسکن، خصوصا در کلان‌شهرها، فقر مسکن یا نبود دسترسی به مسکن مناسب بوده است. 

قیمت‌گذاری براساس عرضه و تقاضا منجر به حفظ تعادل می‌شود. در مقابل هرگونه کنترل قیمت توسط دولت می‌تواند موجب شکل‌‌‌‌گیری تقاضا و عرضه مازاد، رانت و ایجاد بازار سیاه شود. از طرف دیگر درآمدهای تولیدکننده کاهش می‌یابد به طوری که مجبور خواهد شد محصولات را با کیفیت پایین‌تری به بازار عرضه کند که این رویه موجب نارضایتی مصرف‌‌‌‌کننده خواهد شد.

بازار اجاره مسکن طی ۵ماه گذشته، مسیر متفاوت از خرید را طی کرد؛ چرا؟ داده‌های رسمی می‌گوید، دو اتفاق طی پاییز امسال برای شاخص کشوری اجاره‌بهای مسکن رخ داد که هر دو معنادار است. از یک‌طرف، با وجود کاهش قیمت مسکن، اجاره‌بها در مهر و آبان ۸درصد افزایش یافت و از طرف دیگر، تورم اجاره برای اولین‌بار از سال۹۳ تاکنون، از تورم عمومی سبقت گرفت. بررسی‌ها در این‌باره نشان می‌دهد، نبض اجاره‌بها در اختیار دو صحنه‌گردان است و فعلا کمترین اثر را از نبض جدید قیمت مسکن می‌گیرد.

مدیر اداره نظارت بر نظام های پرداخت بانک مرکزی گفت: تا پایان این ماه ارائه دسته چک های جدید تنها با ثبت اطلاعات متقاضی در سامانه املاک و اسکان امکانپذیر می شود.

برخی کارخانه‌‌‌ها برای تامین نیازها و مواد اولیه خود، برای خرید به ارز نیاز دارند و با افزایش قیمت ارز، قیمت تمام‌شده کالاهایی که عرضه می‌کنند، بالاتر می‌رود. از سوی دیگر با افزایش نرخ ارز، شرکت‌ها تمایل به سود بیشتر با عرضه محصولات خود به بازارهای خارجی پیدا می‌کنند. شرکت‌ها با درآمد دلاری و هزینه ریالی، سود سرشاری به دست می‌‌‌آورند؛ اما از سوی دیگر این روند بازار داخلی را با کاهش عرضه و بالا رفتن قیمت در اثر آن روبه‌رو می‌کند.

برای بررسی راه‌گشا بودن تسهیلات مسکن از دو منظر باید به آن توجه کرد: اول مبلغ وام و نسبت آن با کل هزینه مسکن در بازار و دیگری مبلغ اقساط وام است. در حال حاضر تسهیلات بانکی مرتبط با حوزه مسکن در سه قالب، وام‌های نهضت ملی مسکن، وام مسکن با اوراق ممتاز و وام اوراق ممتاز در راستای قانون جوانی جمعیت به مردم ارائه می‌شود. 
 

مهندس جمشید برزگر، رئیس کانون انبوه‌‌‌‌‌سازان مسکن و ساختمان ایران، گفت: گفت: امروزه بازار مسکن همچنان در حالت رکود است و این رکود در بازار فولاد نیز به نوعی تحول ایجاد کرده است، چراکه بازار فولاد بر پایه میزان عرضه و تقاضا است. به عبارتی، هر چقدر تولید و ساخت مسکن کم شود، به همان میزان، تقاضا نیز برای خرید فولاد با کاهش مواجه خواهد شد.

 تا زمانی که قانون بانکداری بدون ربا اصلاح نشود، این شرایط ادامه خواهد داشت. بانک‌ها نه تنها در حوزه‌های صنایع و معادن و انرژی سرمایه گذاری کرده اند بلکه حتی در حوزه مسکن نیز فعال هستند و احتکار انجام داده‌اند.
 

شهر تبریز به عنوان یکی از بزرگترین کلانشهرهای کشور با مشکل و ابرچالش «حاشیه نشینی» روبه رو است به طوری که نیم میلیون نفر در این کلانشهر در مناطق حاشیه‌ای سکونت دارند.

دستیار ویژه وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: ممکن است برخی از واحدهای نهضت ملی با قیمت هر متر مربع ۵ میلیون تا ٧ میلیون تومان شروع شده باشند و برخی‌ها هم با ١٠ میلیون تومان شروع و با ١٢ میلیون تومان تمام شوند.