جهش ۱۶ درصدی قیمت اوراق مسکن در ماه دی، برای متقاضیان وام تعمیرات، گران تمام شد. سیاستگذار تامین مالی مسکن با تشخیص نادرست علت و معلول، ریشه افزایش بهای امتیاز وام جعاله را «افزایش تقاضا» می‌داند و با همین دست‌فرمان، پرداخت این تسهیلات متوقف یا محدود شده است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد، سیاست‌های تکلیفی و دستوری در حوزه نرخ سود سپرده و تسهیلات مسکن باعث «محدودیت در عرضه اوراق مسکن» شده تا جایی‌که این بازار تاب یک رشد طبیعی تقاضا را هم ندارد.

وزیر راه و شهرسازی، دی‌ماه امسال اعلام کرد در دو سال اخیر 52 هزار هکتار زمین برای مسکن حمایتی تأمین شده، در‌حالی‌که در مسکن مهر، کل زمین تأمین‌شده هشت هزار هکتار بوده است. او همین مقایسه را شاهدی برای «عملکرد چندین برابری» نهضت ملی برای تأمین زمین مناسب دانست. این در حالی است که حدود یک‌و‌نیم سال پیش (در اواخر تیر 1401) معاون وقت همین وزارتخانه اعلام کرده بود 90 درصد زمین مورد نیاز طرح تأمین شده است.

سال ۱۴۰۲ به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود و همین عامل باعث شده است تا برخی کارشناسان اعتقاد داشته باشند که به‌ طور سنتی جنب و جوشی در بازار حاکم شده است؛ هیجاناتی نسبی که نوسان قیمت دلار می‌تواند به آن دامن بزند. اما در مقابل برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند شرایط بازار مسکن بحرانی‌تر از آن است که این اتفاقات بتواند محرکی برای آن باشد. 
 

نوسانات قیمت دلار بعد از چند ماه، بازار مسکن را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است اما با توجه به خودکفایی نسبی این بازار، منشا اثرپذیری‌های آن از دلار چیست؟

ردپای نوسان زمستانی ارز، در اختلاف جهت دو شاخص ارزیابی وضعیت بازار ساخت‌وساز از نگاه سازنده‌‌ها، رصد شد. سازنده‌‌ها در حالی در یک نظرسنجی رسمی، به «افزایش هزینه ساخت مسکن» از ناحیه افزایش قیمت مصالح وتجهیزات ساختمانی اشاره کردند که در عین حال، عدد مربوط به شاخص «انتظارات آنها از آینده کسب و کارشان»، به میزان محسوسی، بهبود یافته است.

گسترش شهرنشینی سبب ایجاد شکل‌گیری نواحی با تراکم جمعیتی بالا در کلان‌شهرها شده است، از آنجا که میزان تراکم جمعیت در یک محدوده به‌طور مستقیم بر میزان و سهم دسترسی افراد به منابع و امکانات تأثیر می‌گذارد، لذا با شکل‌گیری نواحی با تراکم جمعیتی بالا، افراد با مسائلی همچون کاهش در سرانه منابع و خدمات روبه‌رو خواهند شد.

انبوه‌سازان اگر تمایلی به صنعتی‌سازی ندارند، مربوط به نداشتن تخصص در زمینه ساخت‌وساز صنعتی نیست، بلکه ریشه در وضعیت حاد اقتصادی، کمبود نقدینگی و عدم دسترسی به تکنولوژی دارد. در حال حاضر مشکل مالی، چالش اصلی سازندگان به شمار می‌رود.

نقطه کور عدم‌استطاعت پرداختی مستاجرها درآمد پایین خانوارهاست. از دیدگاه کارشناسان تحقق معادله «استطاعت پرداختی اجاره‌‌‌بها» از دو مسیر همزمان و همسوی «کاهش نرخ تورم» و «تلاش برای رشد اقتصادی پایدار» امکان‌‌‌پذیر است. زیرا کاهش نرخ تورم رشد اجاره‌‌‌بها را کنترل می‌‌‌کند و رشد اقتصادی پایدار منجر به بالا رفتن درآمد سرانه خانوارها و در نتیجه تقویت توان پرداخت می‌شود.

مهلت این بخشودگی تا پایان بهمن ماه سال جاری و برای اشخاص حقیقی تا سقف پنج میلیارد ریال و برای اشخاص حقوقی تا سقف بیست میلیارد ریال بوده و مودیان فرصت دارند نسبت به بخشودگی جرائم به اداره امور مالیاتی مربوطه مراجعه و اقدام کنند.

درحالی وزیر راه و شهرسازی از ساخت حدود ۲ میلیون واحد نهضت ملی مسکن خبر داده که جزئیات این پروژه‌ها از جمله پیشرفت فیزیکی و مکان‌یابی آنها اطلاعاتی وجود ندارد.

تامین مالی، شرط اصلی تحقق ساخت ۴ میلیون مسکن است. به همین جهت دولت اجرای دو طرح شامل «سپرده‌‌گذاری صندوق توسعه در بانک مسکن» و «فروش املاک و مستغلات دولتی» را برای حمایت از نهضت ملی مسکن در پیش گرفت.

اقتصاددان و استاد دانشگاه در خصوص انعقاد قرارداد 2 ميليارد دلاري صندوق توسعه ملي به منظور حمايت از نهضت ملي مسكن گفت: تبديل اين 2 ميليارد دلار به ريال اثرات تورمي در پي دارد و در سال‌هاي گذشته نيز شاهد چنين رفتارهايي از سوي دولت‌ها بوديم. 

اتاق تعاون ایران شامخ ساختمان را منتشر کرده است که نشان می‌دهد، این شاخص در دی‌ماه 49.45 بوده که افزایش را نسبت به آذرماه تجربه کرده و به عدد 50 نزدیک‌تر شده است. به این ترتیب فعالان اقتصادی امیدوارند ساخت و ساز مسکن از رکود خارج شود.

این افزایش قیمت دلار اگر مقطعی باشد و با دخالت دولت کنترل شود، خرید هیجانی در بازار مسکن هم نخواهیم داشت چراکه واقعا مردم توان خرید مسکن ندارند کمااینکه حتی مانند سال‌های گذشته که معاملات مسکن در آستانه پایان سال افزایش پیدا می‌کرد تا خرید‌ها مشمول تورم سال آینده نشوند، شاهد معاملات نزدیک به پایان سال هم نیستیم.

دولت نسبت به مسائل بخش مسکن جهل دارد و تا زمانی که انفجار اجتماعی خود را جلوه نکند، نخواهد فهمید که چنین مشکلی وجود دارد! چون هیچ جایی درنظر گرفته نشده که مطالعه ای روی مسکن انجام دهد. بعضا مطالعاتی از سوی برخی مراکز انجام می شود ، اما مورد توجه هیچ بخشی از دولت قرار نمی گیرد. در حالی که متناسب همان وزن مسکن، باید سهمی در دولت و مجلس برای آن دیده شود. 

مزایده اموال و منابع سازمان ملی زمین و مسکن به صورت سراسری انجام می‌شود که اطلاعات کامل و همه مراحل برگزاری مزایده از دریافت اسناد و شرایط مزایده تا ارائه پیشنهاد شرکت‌کنندگان در مزایده و بازگشایی پاکت‌ها و ابلاغ برنده از طریق درگاه سامانه تدارکات الکترونیک دولت (ستاد) انجام خواهد شد.

معاون وزیر راه گفت: افرادی که تمایل دارند تا تسهیلات نهضت ملی مسکن را در دو سال نخست آن کمتر پرداخت کنند، می‌توانند در دو سال ابتدای این طرح، با اقساط ماهانه ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان به شکل پلکانی نسبت به پرداخت اقساط اقدام کنند. این رقم برای این بخش از متقاضیان از سال سوم به شکل ساده و بیشتر خواهد بود. این کار با این هدف انجام شد تا با حقوق کارگران این رقم قابل پرداخت باشد.

بررسی‌‌‌ها درباره علت سبقت تورم اجاره از تورم عمومی برخلاف رویه سال‌های قبل، به شناسایی احتمال ورود فاکتور سوم به معادله رشد اجاره‌‌‌بها در بازار مسکن می‌‌‌رسد. به نظر می‌رسد علاوه بر اثر تورم عمومی و تورم مسکن که همواره دو علت اصلی در تغییرات هزینه اجاره‌‌‌نشینی (تورم اجاره) بوده است، «تورم خوراکی‌‌‌ها» منجر به سبقت تورم اجاره از تورم عمومی و افزایش فاصله این دو سطح تورمی در دی ماه شده است.

رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی گفت: با هدف کاهش نرخ سود وام مسکن و هم‌چنین کمک به افزایش منابع بانک مسکن ۴ میلیارد دلار در ۲ مرحله به بانک مسکن تعلق می‌گیرد که در گام نخست امروز قرارداد سرمایه گذاری ۲ میلیارد دلاری با مدیرعامل بانک مسکن منعقد شد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد فقر مسکن در ایران از دهه 80 فزونی گرفته و به‌صورت مداوم، روندی افزایشی را پیموده است؛ به‌نحوی که فقر مسکن، ایران را در رتبه دوم جهان نشانده است. به نظر می رسد کشور در حال حاضر با کمبود دست کم 6 میلیون واحد مسکونی روبروست و سالانه 800 هزار واحد نیز به نیاز بازار مسکن ایران افزوده می‌شود.