به گزارش روابط عمومی انجمن انبوه سازان مسکن و ساختمان آذربایجان شرقی، شاید در ابتدا تصور شود که حرفه ساختوساز و ساخت مسکن حرفه پرسودی است و سازندگان و انبوهسازان مسکن سود زیادی را این محل به جیب می‌‌‌‌زنند؛ اما واقعیت آن است که با احتساب افزایش هزینههای ساخت ناشی از رشد تورم، افزایش مدت زمان خواب سرمایه، رکود بازار مسکن و... در شرایط کنونی فعالان ساختمانی در یکی از پرچالش‌‌‌‌ترین صنایع کشور مشغول به کار هستند و باید با مسائل و موانع متعددی دست و پنجه نرم کنند. از این رو طی سال‌‌‌‌های اخیر با خروج سازندگان و فعالان ساختمانی از این عرصه شاهد کاهش ساخت و عرضه مسکن به بازار مواجه بوده‌‌‌‌ایم که نتیجه آن در رشد روزافزون قیمت مسکن نمود یافته است.
در وضعیت موجود تمامی سازندگان از زمان طولانی صدور پروانه، هزینههای بالای اخذ مجوزها از سازمان‌‌‌‌های متولی، بروکراسی‌‌‌‌ها و چالشهای اداری شاکی هستند و این معضلات چالشهای جدی برای شرکت‌های ساختمانی ایجاد کرده است. در این گزارش، مشکلات و چالشهای صنعت ساختوساز از قول فعالان ساختمانی مطرح شده است.
ایرج رهبر، رئیس انجمن انبوهسازان استان تهران: صنعتی‌‌‌سازی، چاره کمبود نیروی کار
با اجرای ساخت مسکن ملی، حجم ساختوساز در کشور رو به افزایش است و کمبود نیروی کار بیشتر از هر زمانی احساس می‌شود. با افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی در ایران، کارگران افغانی کار در صنعت ساختمان ایران را به مقرون به صرفه ندیدند و اکثرا یا تمایل به بازگشت به کشور خود یا مهاجرت به ترکیه دارند.
بیش از نیمی از کارگران صنعت ساختمان را کارگران افغان تشکیل می‌دهند. در حوزه تاسیساتی، مکانیکی، برق و مهارتی در ساخت مسکن اکثر نیروها ایرانی هستند، اما بناها و کارگران ساده را بیشتر اتباع افغان تشکیل می‌دهند. با توجه به اینکه ساختوساز، کار سنگینی است نیروی ایرانی و جوان حاضر به کار در حوزه کارگری ساده نیستند و از طرفی به دنبال بازگشت مهاجران افغانی، اکنون با کمبود نیروی کار مواجهیم. بهترین راه جبران کمبود نیروی کار در صنعت ساختوساز، توسعه صنعتی‌‌‌سازی در کشور است. اجرای صنعتی‌‌‌سازی در ساختوساز ایران، علاوه بر ارزان‌سازی موجب جبران کمبود نیروی کار در این صنعت خواهد شد؛ بنابراین با افزایش ساخت مسکن در کشور و کمبود نیروی کار، چاره‌‌‌ای جز صنعتی‌‌‌سازی نداریم.
سعید آسویار، نایب‌‌‌رئیس انجمن انبوهسازان تهران: مقررات عجیب در صنعت ساختمان
بازنگری در قوانین ساختوساز حکمرانان محلی ضرورت دارد. گاهی این ارگان‌ها برای ایجاد امکانات اضافه در ساختمانهای شهری مانند پارکینگ اضافه، سازندگان را جریمه می‌کنند و شمار این مقررات عجیب و غیرمنطقی در حوزه صنعت ساختمان چشمگیر است.
فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوهسازان: افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در مسکن
طی دو سال گذشته ریسک سرمایه‌گذاری در حوزه ساخت مسکن به شدت افزایش یافته و این امر باعث شده فعالان این بخش با احتیاط بیشتری وارد این بازار شوند. آینده خوبی را برای صنعت ساختوساز کشور متصور نیستم، بازار مسکن دچار رکود شده است، تعداد خرید و فروش مسکن به سه هزار فقره رسیده، از طرفی انگیزه ساخت مسکن توسط بخش خصوصی محدود شده است و با ادامه این وضعیت ممکن است بازار مسکن هم به لحاظ عرضه و هم به لحاظ تقاضا دچار التهاب شود.
محدودیت‌های تامین مالی بخش خصوصی در ساخت مسکن جای انتقاد دارد. سازندگان پولی برای ساخت مسکن ندارند؛ بخش خصوصی همواره از دو مسیر سیستم بانکی و منابع پیش‌فروش می‌تواند برای ساخت مسکن تامین مالی کند، این در حالی است که این دو ابزار کارکرد اولیه خود را ندارد. بانک‌ها حتی با فشار دولت و مجلس هم راضی به ارائه تسهیلات ساخت مسکن نشدند و از ورود به تولید مسکن امتناع می‌کنند. از طرفی ابزار دوم یعنی پیش‌فروش مسکن در شرایط رکود و کمبود تقاضا در بازار دیگر کارکردی ندارد و حتی بعضی از سازندگان مسکن که در ۱۰ سال گذشته وارد سرمایه‌گذاری در بخش مسکن شدند نیز هنوز به سرمایه اصلی خود نرسیده‌اند و به گردونه تولید مسکن بازنگشته‌اند.
پژمان جوزی، سازنده منتخب صنعت ساختمان: کج‌‌‌‌کارکردی در ساختار حکمران‌های محلی
در حال حاضر حدود یک‌‌‌سوم هزینه ساختوساز به جیب حکمران‌های محلی می‌رود و یک‌‌‌سوم بهای زمین و یک‌‌‌سوم دیگر هزینه ساخت مسکن است و ناگفته پیدا است که کج‌‌‌‌کارکردی در ساختار این حکمران‌ها سبب شده که سهم قابل‌‌‌توجهی در هزینه تمام‌‌‌شده مسکن داشته باشند.
علی تبار، فعال صنعت ساختوساز: تعدد ضوابط و مقررات ساختوساز
تعدد بخشنامه‌‌‌ها و مقررات ساختوساز مشکل‌‌‌‌ساز شده است. نهاد‌‌‌های بالادستی هر بار بخشنامه و مقررات جدیدی برای فعالان صنعت ساختوساز ارسال می‌کنند و نکته قابل توجه اینجا است که در هیچ یک از این تصمیم‌گیری‌‌‌ها مهندسان و سازندگان برجسته و تراز اول را برای مشاوره دعوت نمی‌‌‌کنند. حتی اگر کسی بخواهد داوطلبانه به آنها مشاوره بدهد، پاسخ‌‌‌گوی درخواست او نیستند.
عباس گلوی، فعال صنعت ساختمان: فرآیند طولانی صدور پروانه
یکی از موانع مهم و عامل کاهش عرضه در بازار مسکن، فرآیند طولانی صدور پروانه است که موجب کندی فرآیند ساختمانسازی در کشور و حتی بسترساز فساد شده است. نتیجه این ناکارآمدی‌‌‌ها در بدنه سیاست‌‌‌‌گذاری و اجرایی صنعت ساختمان در کیفیت ساختوساز، این می‌شود که حدود نیم‌‌‌قرن پیش در کشور مجتمع مسکونی مدرن اکباتان ساخته می‌شود، اما هم‌‌‌اکنون پروژه مسکن مهر ساخته می‌شود که با چهار یا پنج ریشتر زلزله فرو می‌‌‌ریزد.
ایمان رفیعی، فعال ساختمانی: هزینه تامین زمین و اخذ مجوزهای لازم
بر اساس گفته‌های مسئولان، هزینههای ساخت مسکن در حال حاضر به شکل میانگین، ۹ میلیون و ۸۰۷ هزار و ۵۱۹ تومان است. از این میان بیشترین سهم را مصالح ساختمانی به خود اختصاص داده‌اند. به نحوی که هر مترمربع ساخت مسکن، حدود ۵ میلیون و ۱۸۰هزار تومان هزینه مصالح می‌برد. برآورد قیمت‌ها نشان می‌دهد که ۵۳ درصد هزینههای ساخت صرف مصالح ساختمانی می‌شود. ۲۳ درصد نیز برای دستمزد کارگران و... مصرف می‌شود. ۲۵درصد نیز برای هزینههای غیرساختمانی است. نکته جالب توجه اینجاست که تمام این اعداد و ارقام بدون احتساب هزینه زمین است و البته برآوردها نشان می‌دهد اصلی‌ترین هزینه ساختمانسازی، مربوط به قیمت زمین است.
امیر غضنفری، سازنده کوچک‌متراژ منطقه ۲۰ تهران: تورم و تسهیلات بانکی، دو چالش مهم ساختوساز
مشکلات مالی و اقتصادی ساختوساز را می‌توان از دو منظر تورم و تسهیلات بانکی تحلیل کرد. در بخش تورم باید خاطرنشان کنم ما سازندگان کوچک‌متراژ در مناطق کم‌برخوردار و کم‌بضاعت مجبوریم پیش‌فروش انجام دهیم و بخشی از منابع مالی خود را از این روش تامین کنیم، اما در شرایطی که بازار مسکن از یک سو درگیر ابهام و از سوی دیگر درگیر رکود است، قطعا متضرر می‌‌‌شویم، چراکه در بسیاری از موارد نمی‌توانیم به تعهدات خود عمل کنیم. این عدم‌تعهدات نیز دوسویه است؛ زمانی که خریدار توان پرداخت اقساط را ندارد، ما مجبور به توقف پروژه شده و این توقف به علت تورم ماهانه اثر منفی بر روند ساختوساز می‌گذارد. دیگر چالش اقتصادی مربوط به موضوع تسهیلات بانکی است. تسهیلات بانکی در برابر قیمت مسکن، کفاف بخش کوچکی از هزینههای مسکن را می‌دهد. همین موضوع قدرت خرید را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود افرادی که در حوزه مسکن کار می‌کنند نتوانند از این منابع، به خوبی بهره‌برداری کنند.
علیرضا بهبهانی، سازنده منطقه ۱۸ تهران: خروج سازندگان از میدان ساختوساز
بخش اعظمی از سازندگان بعد از سونامی گرانی مسکن طی بازه زمانی چهار سال گذشته، از بازار ساختوساز خارج شدند. با ادامه روند این سونامی هر ساله تعداد زیادی از سازندگان از میدان ساختوساز خارج شده و دارایی خود را وارد بخش دلالی کرده‌اند. در حال حاضر از ۲۰ سازنده مهم در این منطقه تنها یکی دو نفر در بازار ساختوساز باقی مانده‌اند، چراکه شرایط امروز بازار مسکن برای سازندگان بخش خصوصی مساعد نیست. افزایش خواب سرمایه‌ها به دلیل خرید و فروش اندک مسکن، ضربه سختی به سازندگان ذی‌صلاح وارد کرده است.
منبع: روزنامه خانمان