به گزارش روابط عمومی انجمن انبوه سازان مسکن و ساختمان آذربایجان شرقی، بر اساس طرح جامع مسکن، باید سالانه یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود. برآورد آمار نشان می‌دهد تنها رکوردزنی تولید مسکن در سال ۱۳۹۲ رخ داده که برای ۸۰۹ هزار واحد مسکونی در کشور پروانه ساختمانی صادر شده است. پس از آن روند ساختوساز نزولی شده، به طوری که تولید مسکن به ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار واحد رسیده است.
بنابراین حرکت در مسیر صنعتیسازی برای پاسخگویی به تقاضا و افزایش عرضه ضرورتی اجتناب‌‌‌ناپذیراست. صنعتیسازی نقش کلیدی در بالارفتن سرعت و کیفیت ساختوساز دارد، مسیری که کشورهای مجاور و توسعه‌یافته طی کردند، اما در ایران کمتر از ۵ درصد اجرا شده است. اگرچه انبوه‌سازان در این زمینه بارها تجربه موفقی داشتند، اما سیاست‌گذاری‌های کوتاه‌مدت موجب شده بسیاری از شرکت‌ها ورشکسته شوند و یا عطایش را به لقایش ببخشند و سرمایه خود را روانه بازارهای دیگر کنند.
از سوی دیگر در دولت‌های گذشته و حتی فعلی تفاوت قیمتی ناچیزی بین صنعتیسازی و سنتی‌سازی قائل بوده و هستند، این در حالی است که هزینه‌های صنعتیسازی بسیار بالا است و باید حمایت‌های مالی در این زمینه انجام شود. همچنین به کارگیری دانش و دسترسی به تکنولوژی دو ضلع دیگر صنعتیسازی هستند که نباید فراموش شود. دولت باید در نظر بگیرد که هم اکنون در کشورهای توسعه یافته نسل ششم ساختمان‌ها ساخته می‌شود، اما ایران در نسل سوم ساختوساز جاخوش کرده و تداوم حرکت در این مسیر هر روز چالش کمبود عرضه مسکن را بزرگتر و غیرقابل حل خواهد کرد.
در ادامه به بررسی چرایی عدم توسعه صنعتیسازی مسکن پرداخته ایم که در ادامه می‌خوانید.
دلایل بی‌‌‌انگیزگی سازندگان برای صنعتیسازی
در همین زمینه رضا میرزاهدی، کارشناس بخش مسکن، گفت: انبوه‌سازان اگر تمایلی به صنعتیسازی ندارند، مربوط به نداشتن تخصص در زمینه ساختوساز صنعتی نیست، بلکه ریشه در وضعیت حاد اقتصادی، کمبود نقدینگی و عدم دسترسی به تکنولوژی دارد. در حال حاضر مشکل مالی، چالش اصلی سازندگان به شمار می‌رود.
وی با اشاره به تجربه صنعت‌‌‌سازی مسکن در کشور بیان کرد: در زمان دولت احمدی‌نژاد بسیاری از شرکت‌ها از جمله کیسون در پرند به سمت صنعتیسازی حرکت کردند، اما متاسفانه با مدرن‌سازی اشتباه گرفتند، معیار دولت برای صنعتیسازی درست نیست چراکه فقط به اجرای یک سیستم فلزی اکتفا می‌کند، این در حالی است که شرط اصلی اجرای صنعتیسازی مدرنیزه‌سازی، بهره‌گیری از علم و دانش و تامین بودجه است. متاسفانه ارزش صنعتیسازی در دولت‌های گذشته به قدری پایین آمد که آپارتمان سنتی‌ساز را متری ۳۰۰ هزار تومان و صنعتی‌ساز را متری ۳۵۰ هزار تومان قیمت‌گذاری کردند. در واقع علم دولت‌های گذشته نسبت به صنعتیسازی به حدی ضعیف بود که فقط ۵۰ هزار تومان تفاوت ریالی قائل شدند.
دسترسی کشورهای مجاور به سه ضلع اصلی صنعتیسازی
وی تصریح کرد: در حال حاضر کشورهای مجاور و پیشرفته در بحث صنعتیسازی بسیار موفق هستند، چون سه ضلع اصلی تامین منابع مالی، تکنولوژی و علم و دانش را دارا بودند. برای مثال کشور چین در دوره کرونا یک بیمارستان یک هزار تختخوابه را ظرف مدت ۱۰ روز تاسیس کرد. بنابراین صنعتیسازی فقط اختلاف ناچیز قیمتی با سنتی‌سازی نیست، بلکه دنیایی از تخصص‌ها و مباحث علمی است که جای بحث دارد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: در حال حاضر انبوه‌سازان علاقه‌مند هستند در مسیر صنعتیسازی حرکت کنند، اما به شرطی که برای این صنعت ارزش قائل شوند.
میرزاهدی گفت: برای صنعتیسازی اصولی باید در کشورهای دیگر که این صنعت تولید و یا مونتاژ می‌کنند، دوره لازم را دید و سپس علم صنعتیسازی را با آیین‌نامه ۲۸۰۰ و مقررات ملی ساختمان و مباحث مختلف تطابق داد و در مرحله یک مدل ایجاد کرد، نه اینکه هر شیوه‌ای که در کشورهای چین، کره و ترکیه دیدید در ایران پیاده کنید، چرا که ضرایب و آیین‌‌‌نامه‌های کشورها با هم فرق دارد.
یک نسخه برای کل کشور جواب نمی‌‌‌دهد
وی تاکید کرد: صنعتیسازی در برخی مناطق کشورمان نه تنها ضرر دارد، بلکه یک عامل خطرناک در صنعت ساختمان به شمار می‌رود. وقتی در کشورمان دارای ۴ فصل با شرایط آب‌وهوایی مختلف در نقاط متفاوت هستیم، نمی‌توانیم یک نسخه صنعتیسازی در شمال، جنوب، غرب و شرق کشور اجرا کنیم، چراکه از لحاظ آب‌وهوایی متفاوت هستند. بنابراین باید در صنعتیسازی ضرایب آیین‌‌‌نامه‌ای و فنی - مهندسی رعایت شود. مباحث مالی هم که جای خود دارد و باید انبوه‌سازان تامین شوند.
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعتیسازی
این کارشناس بخش مسکن در پاسخ به این سوال که شرکت‌های دانش‌بنیان چقدر می‌توانند در این زمینه کمک کنند، گفت: اقدامات شرکت‌های دانش‌بنیان در تمام زمینه‌ها موفقیت‌آمیز بوده، البته هستند شرکت‌هایی که فقط می‌خواهند از دولت وام بگیرند و خروجی مفیدی ندارند. اما به طور کلی مواردی را که در بالا گفته شد می‌توانند پیاده کنند.
وی ادامه داد: بنابراین نسخه‌ای که ارائه می‌دهند در هر شهری متفاوت خواهد بود؛ به این معنی که صنعتیسازی کردستان با مناطق مرکزی کشور متفاوت است و باید از مصالح مختلف استفاده کرد. همچنین سیستم چوبی را نمی‌توان برای ماهشهر استفاده کرد، چرا که دمای هوا به ۷۰ درجه میرسد و کوچک‌ترین سهل‌انگاری کل خانه را می‌سوزاند. بنابراین شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با تحقیق، تفسیر، آزمایش، آزمون و خطا و در مرحله آخر یک اصل را برای صنعتیسازی تعریف کنند.
تحقق صنعتیسازی ۱۵ درصدی غیرممکن است
میرزاهدی در پاسخ به این سوال که آیا صنعتیسازی ۱۵ درصدی تا پایان برنامه هفتم توسعه محقق می‌شود، گفت: غیرممکن است اتفاق بیفتد چرا که در دولت‌های گذشته و فعلی به دنبال کار اجرا بودند و تفاوت بین صنعتیسازی و سنتی‌سازی تنها در لفظ و ظاهر بوده، این در حالی است که نیاز به فراهم کردن زیرساخت‌ها داریم.
وی با طرح این پرسش که دولت برای صنعتیسازی چقدر سرمایه‌گذاری کرده که تا پایان برنامه هفتم ۱۵ درصد ساختمان‌ها صنعتیسازی شوند، اظهار داشت: به نظر من این وعده هم مانند سایر وعده‌ها غیرقابل تحقق است و فقط شعاری است که مسئولان سر داده‌اند. مثل ساخت ۴ میلیون مسکن که به طور قطع در حد شعار باقی خواهد ماند.
تحریم مانع ورود تکنولوژی نیست
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا تحریم مانع ورود تکنولوژی صنعتیسازی است یا خیر، گفت: تکنولوژی صنعت ساختمان چندان ربطی به تحریم ندارد. ما بیشتر در زمینه موشک‌های بالستیک و انرژی هسته‌ای تحریم هستیم. بنابراین به راحتی می‌توانیم با کشورهای اطراف مثل چین، قزاقستان و ترکیه در این زمینه ارتباط برقرار کنیم و نیازی به ال سی، فاینانس و روابط قوی بانکی نیست.
منبع: روزنامه خانمان