به گزارش روابط عمومی انجمن انبوه سازان مسکن و ساختمان آذربایجان شرقی، نهضت مسکن ملی که با وعده خانه‌دارکردن قشر متوسط و ضعیف جامعه از طرف دولت سیزدهم مطرح شده و به اجرا درآمد، حالا با گذشت نزدیک به سه سال همچنان با مشکلات زیادی دست به گریبان است و وقتی «نهضت مسکن ملی» را در موتور‌های جست‌وجوگر قرار می‌دهیم کلمه «گره» هم به آن اضافه شده و به درد جدیدی برای استان‌ها تبدیل شده است.
متأسفانه با توجه به اینکه هیچ سازمان و نهادی به صورت مستقیم در انجام امور نهضت مسکن ملی نقش ندارد، به همین خاطر کسی کم‌کاری و روی زمین ماندن کار‌ها را گردن نمی‌گیرد و نمی‌توان پاسخگویی برای این همه تأخیر پیدا کرد. با توجه به اینکه دولت قول داده بود ۴ میلیون مسکن در عرض چهار سال بسازد، تورم‌های چند سال اخیر قیمت‌ها را به شدت بالا برده و متقاضیانی که فکر می‌کردند می‌توانند پول یک واحد را تأمین کنند، امروز اصلا نمی‌دانند باید چقدر آورده داشته باشند.
تعلل و تأخیر در اتمام طرح‌های نهضت ملی مسکن در استان‌های مختلف، تأثیرات زیادی روی قشر‌های مختلف جامعه گذاشته و بسیاری از متقاضیان هنوز نمی‌دانند چه زمانی خانه‌دار می‌شوند. آنطور که مشخص است در بیشتر مناطق، متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن همچنان پیامک واریز وجه دریافت می‌کنند و این موضوع به کابوس روزانه و شبانه آنها تبدیل شده در شرایطی که هنوز نمی‌دانند قیمت تمام شده واحد‌ها چقدر خواهد بود و اصلا در کدام بلوک و طبقه صاحب خانه می‌شوند.
کسی پاسخگوی متقاضیان نیست
متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن اغلب از اقشار کم‌درآمد جامعه هستند، بنابراین با حقوق اداره‌کار و کارمندی تأمین آورده یکصد میلیونی در چندماه بسیار دشوار است. اکثر آنها تاکنون با فروش طلا، ماشین، دریافت تسهیلات بانکی و... آورده خود را تأمین کرده‌اند، اما اکثر متقاضیان دیگر توان تأمین آنچه را که آورده نامیده می‌شود، ندارند. در این بین تعلل در اجرای طرح نهضت ملی مسکن هر اندازه ادامه پیدا کند، تورم بیشتری شامل این پروژه‌ها می‌شود و متقاضی باید تاوان این کم‌کاری را از جیب خود پرداخت و اگر در پرداخت اقساط تعلل کند، به پروژه‌های با پیشرفت فیزیکی کمتر منتقل و متقاضی دیگری جایگزین او می‌شود.
اما نکته مهمتر اینکه در برخی نقاط هنوز هیچ چیز مشخص نیست و مجریان هم پاسخگوی متقاضیان نیستند. به عنوان مثال در پروژه شهر جدید هشتگرد در استان البرز که از همان روز‌های نخست از متقاضیان خواسته بود حسابی با موجودی ۴۰ میلیون تومان در بانک مسکن داشته باشند، حالا بعد از گذشت دو سال هیچ اتفاقی رخ نداده و گویی پروژه درگیر تغییر مدیرانی است که نتوانسته‌اند کارآمدی خود را به اثبات برسانند. به گفته یکی از متقاضیان مسکن در پروژه هشتگرد استان البرز، اکنون هیچ‌کس پاسخگوی انجام کار‌ها نیست و انگار هیچ تعهدی به مردم داده نشده است.
وی با تأکید بر اینکه از همان روز‌های اول در این منطقه مدیران رفتار درستی با متقاضیان نداشتند و در مقابل سؤالات آنها خود را مسئول نمی‌دانستند، می‌گوید: «چند وقتی است که شنیده‌ایم مدیران قبلی پروژه را عوض کرده و افراد جدیدی به جای آنها نشسته‌اند، اما درنهایت هیچ چیز برای مردم تغییر نکرده و همچنان نمی‌دانیم چه کسی باید در مقابل این همه تأخیر و بالا رفتن قیمت‌ها و زمین ماندن کار‌ها پاسخگو باشد. دولت با وجود مدیران ضعیف و ناکارآمد، خودش را زیر سؤال می‌برد و اعتماد مردم را خدشه‌دار می‌کند.»
موانع اصلی ساخت مسکن
طی چند سال اخیر اجاره‌بها کمر مستأجران را شکسته و این در حالی است که ساخت‌وساز مسکن به کنترل قیمت رهن و اجاره مسکن کمک می‌کند، زیرا هرچه تقاضا برای مسکن بالا برود، قیمت نیز بالا می‌رود. در استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد جزو شهر‌هایی است که قیمت مسکن در آن با کلانشهرها رقابت می‌کند، در حالی که امکانات آن با شهرهای بزرگ زمین تا آسمان تفاوت دارد. طبق گزارش‌های موجود، موانع اصلی شامل کمبود بودجه، مشکلات بروکراسی، کاستی‌ها در زیرساخت‌های اساسی، ناهماهنگی‌ها بین نهاد‌های دخیل و نوسانات بازار مصالح ساختمانی موجب شده تا روند احداث مسکن در طرح نهضت ملی مسکن در چهارمحال و بختیاری کند پیش برود و باید این امر با رفع موانع تسریع شود.
تکرار تجربه تلخ مسکن مهر
البته باید به این نکته توجه داشت که تحویل مسکن در طرح نهضت ملی مسکن بدون تکمیل زیرساخت‌های موردنیاز یک منطقه مسکونی ازجمله مراکز خرید، مرکز درمانی، مدرسه، مسجد، فضای بازی، فضای سبز، حمل‌ونقل عمومی و... تجربه تلخ مسکن مهر را تکرار می‌کند.
مانع‌تراشی مدیران در نهضت ملی مسکن
همچنان بعد از گذشت دو دهه ساکنان سایت‌های مسکن مهر از امکانات یک زندگی شهری به طور کامل بهره‌مند نشده‌اند. درد نهضت مسکن ملی فراگیر شده و به عنوان یک گره کور در استان‌های ایران به چشم می‌خورد. به عنوان مثال علی‌رغم اینکه وزیر راه و شهرسازی از مشارکت انبوه‌سازان گلستانی در نهضت ملی مسکن استقبال و با این موضوع موافقت کرد، اما مدیران استان برای تحقق این موضوع مانع‌تراشی می‌کنند.
توسعه مسکن یکی از نیاز‌های ضروری جامعه است که با وعده دولت هم انتظارات از این بخش افزایش یافت، اما عدم تحقق برنامه‌ها ضمن ایجاد تورم در مسکن، آثار اجتماعی بدی نیز به جا گذاشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد گرچه وعده دولت با ارقام اعلام شده زیرساخت قوی‌تری برای اجرا نیاز داشت، اما خودش به تنهایی توان انجام آن را نداشته و ضروری بود با بخش خصوصی تعامل و همکاری بیشتری داشته باشد.
هرچند این مسئله مورد تأکید وزیر راه و شهرسازی قرار داشت، اما آنچه از بخش خصوصی شنیده می‌شود عدم همکاری دولتی‌ها است. در برخی استان‌ها همچون گلستان، بخش خصوصی مانند انبوه‌سازان کنار گذاشته شدند و خروجی وعده‌ها نشان می‌دهد اجرای مسکن با حرف‌های روز اول فاصله زیادی دارد. فاصله‌ای که در کنار تشدید وضعیت نامساعد بازار، ناامیدی مردم هم بوده است.
جلوگیری از مشارکت انبوه‌سازان در نهضت ملی مسکن
دبیر انجمن انبوه‌سازان گلستان درباره میزان ضرورت تعامل با بخش خصوصی برای دولت در بخش مسکن می‌گوید: «از زمان آغاز طرح نهضت ملی مسکن، انبوه‌سازان در جلسه‌ای که با حضور بذرپاش وزیر راه و شهرسازی برگزار شد، آمادگی خود را برای مشارکت به شیوه‌ای که بخشی از سرمایه سازندگان وارد پروژه شود، اعلام کردند. درنهایت نتیجه این شد که انبوه‌سازان در ۲۰ درصد از این پروژه‌ها مشارکت داشته باشند و این پیشنهاد با استقبال وزیر روبه‌رو و به استان‌ها ابلاغ شد. در سفر دوم رئیس‌جمهور به گلستان وزیر راه و شهرسازی به صراحت به مدیرکل عنوان کرد که با انبوه‌سازان وارد تعامل شود تا سرعت پیشرفت پروژه‌های مسکن ملی افزایش یابد.»
حمیدرضا محبی ادامه می‌دهد: «قرار شد به صورت کارگزاری پروژه‌هایی به انبوه‌سازان سپرده شود و در همین راستا طرح‌ها و نقشه‌ها از سوی انجمن آماده و به اداره کل تحویل شد. حتی اداره کل راه و شهرسازی عنوان کرد که به صورت کارگزاری این پروژه‌ها بین انبوه‌سازان دارای گرید بالا توزیع می‌شود و مکاتبات لازم هم در این خصوص انجام شد، اما در ادامه و در لایه‌های میانی از انجام این تصمیم جلوگیری به عمل آمد و عنوان شد که این انجمن نمی‌تواند کارگزار باشد.»
منبع: روزنامه خانمان