کابینه سیزدهم در شرایطی که درآمد نفتی را هشت درصد کمتر از بودجه امسال پیش‌بینی کرده و رقم آن را به ۵۵۴ هزار میلیارد تومان رسانده است، میزان درآمد مالیاتی را هزارو ۱۲۲ هزار میلیارد تومان پیشنهاد داده‌ است که این عدد دو ‌برابر میزان درآمدهای نفتی است.

بانک‌هایی که در دو سال گذشته از پرداخت وام مسکن کوتاهی کردند، ۲۶ هزار میلیارد تومان جریمه مالیاتی شده‌اند. در این میان بانک‌ها می‌گویند که وزارت راه و شهرسازی مقصر است، چون تا پایان سال ۱۴۰۱ سامانه مربوط به تسهیلات را ایجاد نکرده است. اما معاون وزیر راه و شهرسازی در واکنش به این صحبت اعلام کرده که اتصال به پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن از طریق سامانه تِم (Tem) در مرداد ۱۴۰۰ راه‌اندازی شده است، ولی بانک‌های خصوصی به آن متصل نشدند.

وزیر راه و شهرسازی گفت: یک چهارم جمعیت کشور مستاجر هستند و باید با تولید و عرضه مسکن سهم اجاره در سبد خانوار را کاهش دهیم.
 

واقعیت آن است که با احتساب افزایش هزینه‌‌‌‌های ساخت ناشی از رشد تورم، افزایش مدت زمان خواب سرمایه، رکود بازار مسکن و... در شرایط کنونی فعالان ساختمانی در یکی از پرچالش‌‌‌‌ترین صنایع کشور مشغول به کار هستند و باید با مسائل و موانع متعددی دست و پنجه نرم کنند. در وضعیت موجود تمامی سازندگان از زمان طولانی صدور پروانه، هزینه‌‌‌‌های بالای اخذ مجوزها از سازمان‌‌‌‌های متولی، بروکراسی‌‌‌‌ها و چالش‌های اداری شاکی هستند و این معضلات چالش‌‌‌‌های جدی برای شرکت‌های ساختمانی ایجاد کرده است.

عضو مرکز تحقیقات مسکن در حالی از در حال ساخت بودن تنها حدود 300 هزار واحد مسکن در قالب نهضت ملی خبر داده که چند روز قبل معاون وزیر راه و شهرسازی، این رقم را یک میلیون و 867 هزار واحد بیان کرده بود. ماجرا چیست؟

افزایش وام مسکن یکی از خبرهایی است که امسال حاشیه‌های زیادی داشته و حتی دولت سیزدهم، این اقدام را به‌عنوان دستاورد خود معرفی می‌کند. با این حال علی عبدالعلی‌زاده، وزیر اسبق راه و شهرسازی، وام‌های مسکن را غیرکاربردی دانسته و گفته است که این وام‌ها جوک هستند! اما چرا افزایش تسهیلات مسکن تا این حد مورد نقدهای تند و تیز قرار گرفته است؟

به گفته معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، بسیاری از عوامل رکود تورمی ناشی از افزایش هزینه های سوخت و افزایش نقدینگی بوده است و با توجه به آنکه هزینه های زمین در تولید و خدمات بسیار موثر بوده و از سوی دیگر سرمایه گذاری در آن هیچ ریسکی نداشته و دارای بازدهی بسیار بالا است بنابراین باید در این شرایط برنامه ریزی لازم صورت گیرد.

مرکز افکارسنجی سرمایه مهرماه امسال اعلام کرده بود که «مسکن» در راس اولویت‌های اقتصادی مردم تهران قرار دارد. حالا مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران در سطحی گسترده‌تر خبر داده است که زمین و مسکن همچنان اولویت‌های اصلی سرمایه‌گذاری در میان ایرانیان هستند و 33.3 درصد از مردم اگر پولی برای پس‌‍انداز داشته باشند باز هم به سراغ همان سرمایه‌گذاری سنتی محبوب ایرانی‌ها یعنی بازار املاک می‌روند. بر اساس این نظرسنجی بورس در قعر بازارهای محبوب قرار گرفته است.

تورم اجاره مسکن در شهرهای کوچک به شکل محسوس بیشتر از شهرهای بزرگ است؛ این فاصله یا بیش‌فعالی روند هزینه اجاره‌نشینی در شهرهای کم‌جمعیت مختص یکی دو سال اخیر نیست، اما در عصر جهش قیمت، چشمگیرتر شده است. بررسی‌ها درباره این اختلاف سرعت رشد اجاره‌بها نشان می‌دهد، اجاره‌نشین‌ها در شهرهای کوچک به دو علت شرایط متفاوتی دارند.

آمارهای اخیر مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که متوسط قیمت مسکن بر اساس آمارها در تابستان امسال پنج درصد کاهش داشته است. در نگاه اول شاید چنین به نظر برسد که دریافت تسهیلات مسکن شاید بتواند کمک‌کننده کارگران در مسیر خانه‌دار شدن باشد، اما متأسفانه با شرایطی که پرداخت وام‌ها در زمان حاضر دارد، کارگران از پس پرداخت اقساط برنمی‌آیند.

نقص بزرگ در روند ساخت مسکن دولتی از «رعایت نشدن شیوه مرسوم و متعارف صدور پروانه ساختمانی» در این پروژه‌ها حکایت دارد. سازنده‌ها و برخی مسوولان ناظر بر این ساخت‌وسازها از «سرعت پایین تامین خدمات سه‌گانه» گلایه می‌کنند؛ به این معنا که در این پروژه‌ها ساخت حدود ۴۰۰هزار واحد مسکونی روی زمین‌های ۹۹ساله شروع شده اما تامین آب و برق و گاز برای آنها، «مساله» است.

در ادامه رسیدگی جزئیات لایحه برنامه هفتم در مجلس مصوب شد که کارفرمایان اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردولتی، مشروط به عدم پوشش بیمه بازنشستگی در سایر صندوق‌ها در زمره مشمولان قانون تأمین اجتماعی قرار گیرند.

نمایندگان مجلس  به منظور کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی با افزایش سن بازنشستگی به صورت پلکانی به ازای سنوات باقی مانده از خدمت موافقت کردند. این مصوبه در صورت تایید شورای نگهبان، قابلیت اجرا پیدا می‌کند.

بازار مسکن ماه‌هاست در رکود به‌سر می‌برد. بر اساس آمارها این رکود در معاملات گاهی شدت گرفته و گاهی نیز تا اندازه‌ای فروکش کرده است، اما هرگز از پیکر بی‌جان بازار مسکن در ایران جدا نشده است. اما با چه راهکاری می‌توان این بازار را از رکود در معاملات نجات داد؟

کارشناس اقتصاد مسکن با بیان اینکه در این بازار شاهد رکود شدید هستیم و قیمت‌ها هم از سال گذشته تا تیرماه آنقدر افزایش داشتند که دیگر خریداری وجود ندارد، گفت: افزایش قیمت مسکن در بازار متوقف شده که این به معنای ریزش یا افت قیمت‌ها نیست و اساسا کاهش 2 درصدی قیمت‌ها مفهومی از ریزش ندارد کما اینکه در گزارش مهرماه  بانک مرکزی هم کاهشی در قیمت‌ها اعلام نشد.

 در حالی شاهد مهاجرت ‌انبوه‌سازان به کشورهای همسایه هستیم که بازار مسکن از کمبود عرضه رنج می‌برد. پر ‌بیراه نیست اگر بگوییم منشأ کوچ سازندگان در عواملی همچون قیمت بالای زمین، هزینه سنگین صدور مجوز، عوارض شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان نهفته است. بگذریم که بخش ساخت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وساز از برنامه توسعه‌ای برخوردار نیست و مدام دستخوش سیاست‌های کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدت و بی‌ثبات دولت می‌شود.

آمارهای منتشر شده از نهضت ملی مسکن نشان‌دهنده آن است که تاکنون از ۱.۷ میلیون نفر واجد شرایط قطعی برای این پروژه، حدود ۶۵۰ هزار خانوار در لیست نهایی تحویل واحدهای دولتی قرار گرفته‌اند؛ به بیان دیگر از هر سه متقاضی مسکن دولتی، فقط یک‌ نفر می‌تواند از پس هزینه‌های مربوط به این امر بربیاید.
 

بازار مسکن دست‌کم ۱۹کشور جهان با نوعی از مالیات‌های ملکی، در برابر تقاضای سوداگری (خرید و فروش مکرر ملک در کوتاه‌مدت) ایمن است. اما مسکن در ایران در نبود مالیات‌های جامع ملکی، با ۶ اختلال گسترده دست به گریبان است. نتایج یک پژوهش درباره «غفلت سیاستگذار» از عنصر حاضر در بازار جهانی مسکن نشان می‌دهد، مالیات بر دارایی ملکی و عایدی املاک به‌صورت «معافیت خانه‌ اول» و «معافیت تولیدکنندگان مسکن» با مدلی که نرخ مالیات با افزایش زمان مالکیت، کاهش یابد، باعث خواهد شد «شاخص تلاطم» در بازار مسکن افت کند.

مهلت قانون سنددار کردن اراضی دولتی تصرف شده در حاشیه شهرها، در پایان سال گذشته به پایان رسید، اما با پیگیری دولت، در سال جاری نیز اجرای این قانون به مدت یک سال تمدید شد.

رئیس هیات مدیره انجمن انبوه سازان مسکن و ساختمان استان، تصویب مواردی در برنامه هفتم توسعه در مجلس در راستای حمایت از رونق مسکن را نتیجه تعامل و رایزنی انبوه سازان با مسئولان ارشد وزارتی و نیز نمایندگان مجلس دانست و اظهار کرد: پس از تصویب نهایی برنامه هفتم توسعه در مجلس و تایید شورای نگهبان، همچنان پیگیر اجرای صحیح و عالمانه  آنها خواهیم بود تا رونق به صنعت مسکن و ساختمان سازی بازگردد.